Araba Dünyası

Otomobil üreticileri müşteri memnuniyetini en üst seviyede tutabilmek amacıyla otomobile ait parçaların geliştirilmesi için büyük miktarlarda zaman ve para harcarlar. Burada amaç makul seviyede bir performans sunmakla birlikte özellikle konforlu ekipmanlar üretmek, ve bunu gerçekleştirirken de maliyetleri minimuma indirmektir. Konuya süspansiyon sistemi açısından bakıldığında da bu durum geçerlidir. Ayrıca sürücülerin çoğunun performanstan çok konforu ön planda tutan bir süspansiyon sistemini tercih edecekleri açıktır. Hatta GTI sürücülerinin dahi tamamının yerden sadece 7-8 cm. yüksekliğinde ve kısa bir sigara paketini bile devirebilecek kadar yere yakın bir otomobille yolculuk etmeyi tercih etmeyeceklerini göz önünde bulundurmak gerekir. İşte tüm bu sebeplerden ötürü fabrika çıkışında otomobillerin tamamına yakını performans düşkünlerine ‘yumuşak’ veya ‘yüksek’ gelecek bir süspansiyon sistemi ile donatılmış olarak satışa sunulur.

Herşeyden önce başarılı bir yol tutuş, keskin bir direksiyon hakimiyeti ve viraj performansı için daha kısa ve sert spor yaylar ve yine mümkünse daha kısa ve sert spor amortisörler iyi bir başlangıç olacak ve bu konudaki şikayetlerin tamamına yakınını giderecektir. Bu işi mümkün olduğunca ucuza getirebilmek amacıyla eski amortisörler, hatta kesip kısaltmak suretiyle eski yayların kullanımı akla gelebilir. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki eski yayların kullanımı bu yayların spor yaylara göre daha yumuşak olmaları sebebiyle arzu edilen sonucu vermeyecektir. Hele ki bu yayların kesilip kısaltılmaları arzu edilen sonucu vermemelerinden öte son derece tehlikelidir. Yine eski amortisörlerin kullanımı yerine hem daha sert spor amortisörler, özellikle de bu iş tam hakkıyla yapılmak isteniyorsa orijinalden daha kısa olan tipler tercih edilmelidir. Hem yay, hem de amortisör konusunda piyasada tercih edilecek kaliteli birçok marka olmakla birlikte Bilstein-Eibach ikilisi iyi bir seçim olabilir. Ben 106 GTI’ ımda Eibach yay ve bu yaylara uygun şekilde Bilstein’ın daha kısa olan ‘Sprintline’ serisi amortisörlerini kullanıyorum. Maddi olanaklar elverse dahi bazı otomobillerin belirli modellerine ait ürünleri bulmak zor olduğundan, ‘markasız’ veya ‘bilinmeyen’ markalara yatırım yapmamak kaydıyla diğer tanınmış markalardan da seçim yapabilirsiniz. Eğer satıcı tüm iknaları sonucu sizi piyasada bilinmeyen örneğin bir yay almaya ikna ederse de, en fazla 5-6 ay sonra otomobilinizin yayın kötü kalitesinden dolayı yayın monte edildiği kısmının ‘çöktüğünü’ izlemeye kendinizi hazırlayın..

Amortisörlerin Başlıca Görevi ve Amortisör Dizaynları

Amortisörlerin başlıca görevi lastiklere dikey bir kuvvet uygulamak suretiyle yol ile olan temaslarını daimi kılmaktır. Bugün kullanımda olan iki tip amortisör dizaynı vardır: Çift-tüp ve tek tüp(mono-tüp) dizayn..

Alışılagelmiş klasik çift-tüp dizayn amortisörler dikey monte edilmek zorundadır. Tek-tüp dizayn amortisörler ise yüksek basınçlara dayanıklı, hem dikey, hem yatay her iki konumda da çalışabilecek amortisörlerdir.

Amortisörler Çalışma Prensibi
Amortisörler sıvının yer değiştirmesi prensibine göre çalışır. Eğer amortisörü bir piston olarak kabul edersek, amortisörün yukarı-aşağı hareketlerinde bu piston içerisindeki hidrolik sıvı gerçekleşen bu hareketler sırasında küçük deliklerden geçmeye zorlanır. Ancak bu ufak delikler pistonun bir tarafından diğer bir tarafına büyüklüklerine göre ancak belirli bir miktarda sıvının geçmesine izin verirler. Böylelikle yay ve süspensiyon sisteminin hareketleri ağırlaşıp dengelenir, tabi tüm bu enerji azaltımı sırasında da ısı açığa çıkar. Sonuç olarak amortisörler otomobilin lastiklerinin yere daha sağlam ve devamlı temas etmesini sağlar, yatmayı, kaymayı, zıplamayı, fren sırasında dalmayı ve hızlanma sırasında ön tarafın yükselmesini, arka tarafın çökmesini engeller/azaltır.

Amortisör Kule Gergileri (Ön-Arka) Ne İşe Yarar?

Modifiyeli bir otomobilde sık yapılan bir diğer uygulama da amortisör kule gergisi montesidir. Kule gergileri, amortisör kulelerini karşılıklı olarak tek bir parça halinde birleştirmek için kullanılırlar.
Kule gergilerinin amacı, özellikle sert girilen virajlarda amortisör kulelerinde meydana gelen esnemeleri minimize etmektir. Viraj alınırken amortisör kuleleri normalde esnerler, ve bu da bir miktar çekiş kaybına (ya da yol tutuşta bir miktar zaafiyete) yol açar. Kule gergileri amortisör kulelerinde meydana gelen esnemeleri önlemek üzere dizayn edildiklerinden, viraj alımı sırasında enerjiyi gücün yüklendiği tek bir kuleden alıp diğer kuleye de iletmek suretiyle paylaştırırlar. Bu, jantları yere paralel tutmaya, o da lastiklerin yere daha iyi temas etmesine yardımcı olur. Sonuçta, viraj sırasındaki çekiş ve yol tutuş iyileşir.

Amortisör Kule Gergileri Ne Zaman Monte Edilmelidir?

Montaj sonrasında elde edilecek performansın otomobiliniz üzerindeki kilometreyle ilgisi olmamakla birlikte, eğer spor bir otomobil sahibi iseniz otomobilinizi aldığınız ilk gün en azından ön amortisör kule gergilerini monte etmenizi öneririm. Ancak, biraz da isteğe bağlı olan bu durum haricinde amortisör kule gergilerinin muhakkak uygulanması gerekli durumlar da vardır.

Kule gergileri ön veya arka olsun farketmez, sonradan daha büyük jant/lastik kombinasyonlarına geçildiğinde muhakkak uygulanmalıdır. Daha sert ve kısa olan spor yaylar, daha sert ve kısa spor amortisörler veya büyük çaplı janta (dolayısıyla daha ince profilli lastiklere) geçilmesi gibi süspansiyon sistemini etkileyecek modifikasyonlar sonuçta amortisör kuleleri ve hatta tüm şasi üzerindeki yükü arttırırlar. Tüm bu uygulamaların sonunda şaside esneme eskiye oranla çok daha fazla olacaktır. İşte bu modifikasyonların ardından uygulanacak kule gergileri sadece şasiyi desteklemek ve esnemeyi azaltmakla kalmayacak, aynı zamanda direksiyonunuz daha hassas olacak ve verdiğiniz komutlara daha çabuk cevap verecektir.

Viraj Çubukları Ne İşe Yarar?

Viraj sırasında fizik kuralları gereği otomobiler sadece tek bir tarafa (virajın dış tarafına doğru) yatarlar. Viraj çubukları virajın iç tarafında kalan (aynı aks üzerindeki karşı taraftaki) tekerleği de yere bastırmak sureti ile tüm otomobilin yol tutuşunu iyileştirmeye yardımcı olurlar. Böylelikle önden ve arkadan kaymalar daha az yaşanır. Özellikle yüksek hızda girilen virajlarda amortisör kule gergileri ile tam uyum içerisinde çalışırlar. Ancak, arazi kullanımında tek bir lastiğin havada kalması şeklinde dezavantajları vardır.